Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά των παιδιών. Μερικοί πιστεύουν ότι είναι αποτέλεσμα της κληρονομικότητας. Άλλοι θεωρούν ότι εξαρτάται κυρίως από το περιβάλλον που ζει ένα παιδί, δηλαδή από τους σημαντικούς ανθρώπους και τις σχέσεις που αναπτύσσει.
Επίσης, είναι πιθανό να γνωρίζετε ότι υπάρχουν «στάδια» στην ανάπτυξη του παιδιού, τα οποία εντοπίζονται σε διάφορες ηλικίες. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά ερμηνεύεται κυρίως από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί.
Πράγματι όλοι οι παραπάνω παράγοντες επηρεάζουν ως ένα βαθμό την συμπεριφορά των παιδιών. Ωστόσο, δεν θα πρέπει μέσω αυτών να δικαιολογούμε την αρνητική συμπεριφορά τους και να σηκώνουμε τα χέρια ψηλά αποδεχόμενοι ότι δεν υπάρχει κάτι που να μπορούμε να κάνουμε. Είναι η γνωστή ρήση των γονιών: μεγαλώνοντας θα φτιάξει. Η αλήθεια είναι ότι δεν «φτιάχνει» πάντα.
Τα παιδιά που συμπεριφέρονται αρνητικά συνήθως είναι αποθαρρυμένα. Δεν πιστεύουν ότι μπορούν να είναι μέλη μια ομάδας – ομάδα είναι και η οικογένεια – με τρόπο θετικό και χρήσιμο. Έτσι επιδιώκουν να ανήκουν σε αυτήν με αρνητικούς τρόπους.
Τέτοιοι τρόποι είναι:
– Η προσοχή, η επιθυμία δηλαδή όλων των παιδιών να τραβήξουν την προσοχή γιατί με αυτό τον τρόπο μόνο πιστεύουν ότι ανήκουν κάπου. Αν δεν το καταφέρουν με θετικό τρόπο θα επιδιώξουν να τραβήξουν την προσοχή με αρνητικό.
– Η υπεροχή. Τα παιδιά που επιδιώκουν την υπεροχή, νιώθουν ότι αξίζουν μόνο όταν είναι «αφεντικά». Επιδιώκουν να κάνουν μόνο ότι εκείνα θέλουν. Συνήθως προκαλούν με την συμπεριφορά τους κάτι το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα το θυμό των γονιών.
– Η εκδίκηση, η οποία εκδηλώνεται σαν συμπεριφορά όταν τα παιδιά πιστέψουν ότι δεν είναι αγαπητά. Αρχίζουν να πιστεύουν ότι αξίζουν μόνο όταν μπορούν να πληγώσουν τους άλλους, όπως νομίζουν ότι τα πλήγωσαν και οι άλλοι. Βρίσκουν μια θέση με το να είναι σκληρά και δυσάρεστα.
– Η επίδειξη ανικανότητας ή αδεξιότητας. Τα παιδιά αυτά είναι υπερβολικά αποθαρρυμένα. Αφού τα ίδια πίστεψαν ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν, προσπαθούν να εμποδίσουν και τους άλλους από το να περιμένουν κάτι θετικό από αυτά.
Tips:
– Ένα παιδί δεν συμπεριφέρεται άσχημα αν δεν φοβηθεί ότι θα χάσει την θέση του στην οικογένεια και αργότερα σε όποια ομάδα βρεθεί (π.χ. το σχολείο).
– Για να βοηθήσουμε τα παιδιά που προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή, καλό θα ήταν να τους δείξουμε ότι μπορούν να το πετύχουν αυτό με την χρήσιμη συμβολή τους παρά με τις αρνητικές απαιτήσεις για προσοχή και εξυπηρέτηση. Όσο για την αρνητική συμπεριφορά αυτή καλό θα ήταν να την προσέξουμε αλλά με έναν τρόπο που δεν τον περιμένουν.
– Όταν αντιμετωπίζουμε παιδιά που επιδιώκουν την υπεροχή πρέπει να αποφεύγουμε τον θυμό. Η χρήση βίας το μόνο που πετυχαίνει είναι να εντυπωσιάζει τα παιδιά σχετικά με την αξία της δύναμης και να αυξάνει την επιθυμία τους να αποκτήσουν ακόμα μεγαλύτερη δύναμη.
– Οι γονείς του παιδιού που αποζητά την εκδίκηση νιώθουν πληγωμένοι και θέλουν να ανταποδώσουν τον πόνο. Έτσι ξεκινά έναν κύκλος άπειρου οικογενειακού πόνου. Οι γονείς θα πρέπει να προσέξουν να μην ανταποδώσουν τα χτυπήματα, αλλά να προσπαθήσουν να παραμείνουν ήρεμοι και με καλή θέληση απέναντί του.
*Το άρθρο είναι της κα. Έλλης Εκμεκτζιάν Ψυχολόγος, PhD και Αφηγηματική Θεραπεύτρια