Στο τέλος του αγώνα συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε τη φράση: «φταίει η κακή μας ψυχολογία». Όταν η απόδοση είναι μειωμένη αποδίδουμε την αιτία σε ψυχολογικά «φαινόμενα»: «δεν έχει καλή ψυχολογία-είναι αδύναμος ψυχολογικά!».
Και την επόμενη ημέρα πηγαίνει στην προπόνηση για να δουλέψει την «κακή του ψυχολογία». Και πώς δουλεύεται;
Πολλές φορές ο ψυχολογικός παράγοντας, ως ο περισσότερο δυσδιάκριτος, αποτελεί τον «εύκολο» τρόπο να αιτιολογήσουμε το αποτέλεσμα. Αποδίδοντας την αιτία στην ψυχολογική κατάσταση, επιτυγχάνουμε την επίλυση μιας «γνωστικής ασυμφωνίας»: και αναγνωρίζουμε την κακή μας απόδοση και βρίσκουμε την αιτία. Είναι όμως η πραγματική; Και αν ναι, τι ακριβώς σημαίνει «κακή ψυχολογία»;
Είναι χρήσιμο για τον κάθε αθλητή να αποσαφηνίσει την αιτία της μειωμένης του απόδοσης. Είναι η ελλιπής τεχνική; Θα χρειαστεί περισσότερη προπόνηση και επανάληψη. Είναι η σωματική κατάσταση; Θα χρειαστεί περισσότερη δουλειά στη φυσική του κατάσταση. Είναι η μειωμένη ενέργεια; Απαιτείται βελτίωση των διατροφικών του συνηθειών. Ίσως να είναι και αρκετοί άλλοι παράγοντες, οι οποίοι «φταίνε» για το ανεπιτυχές αποτέλεσμα;
Και αν είναι η αιτία είναι η «Ψυχολογία»;
Κατ’ αρχάς είναι μάλλον αδόκιμος ο όρος καθώς όταν αναφερόμαστε στην «Ψυχολογία», συμπεριλαμβάνεται όλη η διάσταση της επιστήμης. Χρησιμοποιούμε τον όρο καταχρηστικά καθώς δυσκολευόμαστε να ορίσουμε τι ακριβώς «μας φταίει». Ψυχολογία είναι η επιστήμη, σε θέματα απόδοσης αναλύεται σε θέματα συναισθηματικά, πνευματικά και συμπεριφοράς. Ψυχολογική κατάσταση είναι η διάθεση, το κίνητρο να αγωνιστεί ο αθλητής, το ενδιαφέρον που δείχνει, η συναισθηματική και πνευματική του ενέργεια και ενεργοποίηση, το άγχος, η αυτοπεποίθηση, η συγκέντρωση και η δυνατότητα εστίασης στα κατάλληλα στοιχεία, η ικανότητα να διαχειρίζεται καταστάσεις και δυσκολίες, η συναισθηματική διαχείριση του εαυτού του. Πνευματικά στοιχεία όπως η λήψη αποφάσεων, η ταχύτητα σκέψης, η πνευματική αντίδραση, η δυνατότητα σύνθεσης και ανάλυσης πληροφοριών, συμπεριλαμβάνονται επίσης στον ψυχο-πνευματικό «παράγοντα».
Δεν φταίνε όλα!
Είναι πάρα πολλά τα στοιχεία του εν λόγω παράγοντα και η αδυναμία να τα διακρίνουμε οδηγεί και στην αδυναμία να τα βελτιώσουμε. Πιθανόν να σου φταίει «κάτι», αλλά αν δεν ορίσεις το «κάτι», θα αντιμετωπίσεις στο μέλλον τα ίδια προβλήματα. Γιατί, πώς θα δουλέψεις το «κάτι» στην προπόνηση;
Αν δεν διευκρινίζεις τι σου φταίει, τι θα διορθώσεις;
Αναζητώντας και βρίσκοντας το στοιχείο που οδηγεί στη μειωμένη απόδοση, θα το δουλέψεις και θα το βελτιώσεις. Στον επόμενο αγώνα θα εμφανιστείς καλύτερος και θα έχεις συνείδηση του εαυτού σου και των στοιχείων που «ορίζουν» την απόδοσή σου. Θα χρειαστεί να ψάξεις αρκετά, να ρωτήσεις προπονητές και συμπαίκτες, πιθανόν να απευθυνθείς και σε κάποιον ειδικό, καθώς είναι συνηθισμένο πολλοί αθλητές να βιώνουν μεν την απογοήτευση της μειωμένης απόδοσης, εντούτοις όμως να μην προσπαθούν να διευκρινίσουν και να δουλέψουν τα στοιχεία που θα τους κάνουν καλύτερους.
Η ψυχολογική κατάσταση είναι «παράγοντας» με καθοριστικό ρόλο στην απόδοση, αρκεί ο αθλητής να γνωρίζει ότι αυτό είναι το στοιχείο που χρειάζεται να δουλέψει και ταυτόχρονα, δουλεύοντάς το, αποκομίζει τεράστιο όφελος και βελτίωση της απόδοσής του.
Σπουδάζοντας “Προπονητική” στο ΙΕΚ ΔΗΜΗΤΡΑ μαθαίνεις πώς να εμψυχώνεις τους αθλητές!